AGRESYWNE ZACHOWANIE U UCZN

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Agresywne zachowanie u ucznia 

napisał "Opis i analiza przypadku agresywnego zachowania u ucznia klasy VI-Kamila K.

1. Identyfikacja problemu.
     Od 3 lat pełnię rolę nauczyciela wychowawcy. Jednym z moich wychowanków jest Kamil, u którego występuje agresja słowna ( w stosunku do innych dzieci, jak i osób dorosłych) oraz agresja fizyczna ( w stosunku do innych uczniów-starszych i młodszych). Nie wykazuje poczucia winy, gdy zrobi coś złego, często uważa, że miał prawo do takiego zachowania. Bez powodu bije uczniów, popycha, przezywa, niszczy rzeczy własne i innych, jest dzieckiem nadmiernie ruchliwym, swoim zachowaniem wyraźnie chce zwrócić na siebie uwagę otoczenia. W czasie zajęć nie wykazuje zainteresowania lekcją, nie notuje, ignoruje polecenia i prośby nauczycieli, przeszkadza nauczycielowi i uczniom, głośno rozmawia. Lubi imponować (siłą, pieniędzmi). Gdy ma pieniądze, zaprasza kolegów i koleżanki do sklepu i funduje im słodycze czy inne drobne rzeczy. W klasie III i IV dopuszczał się drobnych kradzieży w szkole, do których początkowo nie chciał się przyznać. Często wykazuje wobec innych postawę roszczeniową. Chłopiec jest odrzucany przez koleżanki i kolegów, ponieważ postrzegają go jako źródło zagrożenia. Takie zachowanie jest u Kamila częste, ale bywa on też chłopcem, który chętnie pomaga, angażuje się w prace na rzecz klasy i szkoły, wykazuje własną inicjatywę, jest otwarty na problemy innych, miły, życzliwy wobec otoczenia, pracowity , skupiony i wyciszony, uczestniczy w lekcjach, powierzone zadania wykonuje sumiennie.
Uwagę moją zwróciło zachowanie Kamila ze względu na jego zmienność, oscylowanie wokół skrajnych postaw, jak również wpływ tego zachowania na grupę uczniów w klasie i szkole.

2. Geneza i dynamika zjawiska.
     Kamil K., lat 12, uczeń klasy VI szkoły podstawowej, badany dwukrotnie w poradni psychologiczno-pedagogicznej. W klasie III (badanie 02.04.2001 r i 28. 05.2001r.) wydano opinię o dostosowaniu wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb ucznia i stwierdzono, że jest on niespokojny, ma problemy z koncentracją uwagi, jak również zalecono przeprowadzenie badań pod kątem dysleksji. Badanie z powodu trudności w pisaniu stwierdzonych u chłopca odbyło się 23.09 2003 r. i 30.09.2003 r. i wykazało dysleksję rozwojową występującą pod postacią dysortografii. Uczeń posiada przeciętną inteligencje, powyżej przeciętnej kształtuje się u niego umiejętność rozumienia norm i zasad funkcjonowania społecznego.
      Kamil K. pochodzi ze wsi, tam też mieszka, rodzice posiadają wykształcenie zawodowe, zajmują się rolnictwem i to stanowi ich główne źródło dochodu. Chłopiec zamieszkuje u dziadków (rodziców ojczyma) z rodziną, która składa się z matki Kamila, ojczyma i dwu młodszych sióstr ( biologicznych córek ojczyma). Biologiczny ojciec jest chłopcu znany, jednak nie zamieszkiwał z matką ani synem, nie był też mężem matki Kamila. Wywiady przeprowadzone z matką, siostrami, sąsiadami, nauczycielami a także kolegami i koleżankami Kamila, jak również obserwacje i badania w poradni psychologiczno-pedagogicznej pozwalają na wysuniecie następujących wniosków:

·         chłopiec nie jest akceptowany w domu rodzinnym (zwłaszcza przez ojczyma, który w trakcie nauki Kamila ani razu nie skontaktował się z nauczycielami; robi to matka)

·         rodzice i dziadkowie stosują wobec niego kary cielesne nawet za drobne przewinienia

·         dziecko opuszcza zajęcia lekcyjne, ponieważ angażowane jest do prac polowych

·         rodzice zaniedbują syna, Kamil często przychodzi do szkoły głodny, brudny, w zniszczonych ubraniach

·         rodzice wyraźnie faworyzują córki, dziewczynki są zadbane, dostają pieniądze i posiłki, są ładnie i schludnie ubrane, przywożone do szkoły przez ojca, podczas gdy Kamil przemierza drogę pieszo (ok. 3 km) bez względu na pogodę

·         uczeń nie ma własnego kącika w domu

·         rodzice nie stawiają się na badania w poradni psychologiczno-pedagogicznej w wyznaczonym terminie ( wielokrotnie ustalano dodatkowe terminy badań z powodu zaniedbania)

·         Kamil jest izolowany przez grupę, uczniowie boją się go, unikają kontaktów

·         rodzice uczniów klasy VI zaproponowali przeniesienie Kamila do innej szkoły w celu odizolowania go od swoich dzieci

Problemy wychowawcze ( agresywne zachowanie) stwierdzono u Kamila już w klasie „0” szkoły podstawowej, początkowo były to pojedyncze przypadki agresji, których nasilenie nastąpiło w klasie I, III, IV. Nasilenie tych zachowań można powiązać z sytuacjami wywołującymi u chłopca stres (zmiana środowiska, reakcje otoczenia na wygląd, zachowanie, sytuację rodzinną i materialną Kamila) . Obecnie dominuje tendencja spadkowa zachowań agresywnych u ucznia.

3. Znaczenie problemu.
      Agresywne zachowanie Kamila wpływa na funkcjonowanie grupy uczniów tworzących klasę oraz na sytuację w szkole. Inne dzieci czują się zagrożone ze względu na wybuchowe reakcje Kamila i nieprzewidywalność jego zachowań. Kamil przeszkadza także w pracy na lekcjach, co rozprasza innych uczniów.

4. Prognoza.

a.     Prognoza negatywna
Jeśli problem agresywnego zachowania Kamila K. nie spotka się z konkretnymi propozycjami oddziaływań ze strony rodziny, uczniów i nauczycieli, uczeń nie będzie miał szansy na zmianę swego zachowania i narazi się na całkowite odrzucenie ze strony rodziny i otoczenia, w przyszłości zachowanie to może ulec nasileniu i przybrać formę czynów kryminalnych.

b.     Prognoza pozytywna
Jeśli powiedzie się wdrożenie oddziaływań eliminujących agresje u Kamila, uczeń będzie akceptowany w środowisku szkolnym i rodzinnym, zdobędzie przyjaciół, zaufanie, poprawi wyniki w nauce. Wpłynie to pozytywnie na obraz siebie u dziecka, pozwoli na rozwój jego osobowości, rozwinie zdolność koncentracji, poszanowanie dla cudzej i wspólnej własności.

5. Propozycje rozwiązania.
Celem działań jest eliminacja zachowań agresywnych u Kamila K. , integracja chłopca z grupą, poprawa wyników w nauce, stworzenie dziecku poczucia bezpieczeństwa i akceptacji a także umożliwienie wiary we własne siły.
Zadania do realizacji przewidziane podczas nauki chłopca w klasach IV-VI:

·         zorganizowanie posiłków dla ucznia(dyrektor szkoły)

·         objęcie chłopca zajęciami wyrównawczymi na terenie szkoły(dyrektor szkoły, nauczyciele)

·         zorganizowanie dla Kamila grupy chętnych uczniów, których zadaniem będzie pomoc koleżeńska (także w nauce) (nauczyciele, wychowawca klasy)

·         częste pochwały nawet za drobne osiągnięcia w celu zachęty chłopca do pracy na lekcji i w domu ( nauczyciele)

·         poruszanie na godzinach wychowawczych problemu akceptacji (wychowawca klasy, uczniowie)

·         organizacja na lekcjach wychowawczych ćwiczeń dla uczniów przejawiających nadmierną ruchliwość (celem ćwiczeń jest wyciszenie, rozwój koncentracji i spostrzegawczości) (wychowawca klasy)

·         organizacja wycieczek klasowych, przedstawień, Mikołajków, Dnia Chłopaka wieczorków integracyjnych, ćwiczeń w grupach rozwijających integrację-angażowanie chłopca w te przedsięwzięcia (wychowawca klasy, uczniowie)

·         sprzątanie terenu szkoły, klasy, upiększanie najbliższego otoczenia (wychowawca klasy)

·         organizacja spotkania z psychologiem na temat rozwiązywania sytuacji trudnych wychowawczo(dyrektor szkoły)

·         organizacja spotkania z policją na temat zapobiegania patologiom społecznym(dyrektor szkoły)

·         rozmowy z matką Kamila-propozycje pracy z chłopcem (wychowawca, nauczyciele, dyrektor szkoły)

·         kontakt z poradnią psychologiczno-pedagogiczną (wychowawca klasy)

·         wygłoszenie referatu dla rodziców na temat stresu i zachowań agresywnych zawierających propozycje rozwiązań i pracy z dziećmi (dyrektor szkoły)

·         zainteresowanie ojczyma problemami chłopca, akceptacja dziecka (wychowawca klasy)

·         zainteresowanie chłopcem i jego problemami, wyrażanie swojej życzliwości i akceptacji w stosunku do niego (nauczyciele, wychowawca, dyrektor szkoły)

6. Wdrażanie oddziaływań oraz ich efekty.
     Zamierzone oddziaływania wdrażane były od momentu rozpoczęcia nauki Kamila w klasie IV, kiedy to nasiliły się u chłopca zachowania agresywne. Spotkania wychowawcy, dyrektora szkoły i nauczycieli z matką Kamila odbywały się częściej niż z innymi rodzicami i miały charakter indywidualnych rozmów na temat chłopca, jego zachowania, postępów w nauce, a także zaniedbanego wyglądu. Nastąpiła wyraźna poprawa, Kamil zaczął przychodzić do szkoły czysty, schludnie ubrany, co wpłynęło pozytywnie na jego samopoczucie w grupie (nie czuł się gorszy od innych). Ponadto dyrektor szkoły wygłosiła na zebraniach z rodzicami referaty na temat agresji i stresu zawierające propozycje pracy z dziećmi zarówno w szkole, jak i w rodzinie. Celem były działania profilaktyczne.
     Chłopiec został skierowany na badania psychologiczno-pedagogiczne i w wyniku opinii poradni objęty zajęciami wyrównawczymi na terenie szkoły z języka polskiego i matematyki. Ponadto uczniowie z jego klasy zorganizowali pomoc koleżeńską- Kamil może na nich liczyć w przypadku problemów z lekcjami. Nauczyciele mobilizują go i zachęcają do pracy stosując pochwały za osiągnięcia.
     Wychowawca skierował więcej uwagi na osobę Kamila, eksponując swoją postawę życzliwości, akceptacji, zainteresowania problemami dziecka. Kamil stał się pogodniejszy, zaczął się dzielić tym, co dla niego ważne, stał się bardziej otwarty, częściej się uśmiecha. Podczas lekcji wychowawczych we klasach IV-VI nauczyciel poruszał problem akceptacji inności, poszanowania dla cudzej własności a także dbania o wspólne dobro, organizował ćwiczenia grupowe rozwijające więzi między uczniami, relacje wzajemnej życzliwości, ćwiczenia rozwijające pamięć i koncentrację (deszcz wzmocnień, zabawy, rozpoznawanie typu osobowości).
     Coroczna organizacja klasowych i szkolnych zajęć integrujących takich jak: wieczorki klasowe, przedstawienie Jasełek, wycieczki, Dzień Chłopaka, sprzątanie i upiększanie terenu szkoły i klasy i zaangażowanie w te zajęcia Kamila pozwoliła chłopcu poczuć się ważnym dla grupy, współodpowiedzialnym za wspólną własność.
     Dyrektor szkoły wystąpił do opieki społecznej o dofinansowanie obiadów dla ucznia, dzięki czemu od klasy IV chłopiec regularnie otrzymuje darmowe obiady w szkolnej stołówce, znikł więc problem drobnych kradzieży w celu zakupienia przez chłopca posiłku.
     Dla nauczycieli zostały zorganizowane szkolenia i spotkania z policją i psychologiem na temat zapobiegania patologiom społecznym i pracy z uczniami sprawiającymi problemy wychowawcze a także rozwiązywania sytuacji trudnych.
     Spośród zamierzonych działań, mimo wielokrotnych prób i zachęty ze strony dyrektora szkoły i nauczyciela wychowawcy, nie udało się nawiązać bliższych relacji z ojczymem Kamila, który wyraźnie unika konfrontacji osobistej i telefonicznej i rozmowy na temat syna. Pozostałe oddziaływania mające na celu eliminację zachowań agresywnych u Kamila K. zostały wdrożone.
     W wyniku tych przedsięwzięć chłopiec bardziej uwierzył we własne siły, nadrobił część zaległości w nauce, jest częściej aktywny na lekcjach, chętniej odrabia prace domowe, czuje się pewniej w grupie rówieśników, nie niszczy cudzej własności, stał się spokojniejszy., angażuje się w prace klasy na rzecz szkoły, wykazując przy tym własną inicjatywę. Wdrożone działania przynoszą zamierzone efekty i mimo, iż Kamil nadal wykazuje zachowania agresywne, wyraźnie widać spadek ich liczby i nasilenia.

Autor: Nauczyciel kontraktowy: Mariola Łopucka