ALKOHOLIZM - pryczyny

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ALKOHOLIZM - pryczyny, objawy, skutki, leczenie
ALKOHOLIZM
Historia alkoholu
Słowo alkohol pochodzi najprawdopodobniej od którego?z dwóch słów arabskich: al-kuhl
(antymon, delikatny, drobny proszek) lub al-ghoul (zły duch).
W oparciu o badania antropologiczne można stwierdzić, że alkohol towarzyszy
człowiekowi praktycznie od zarania jego dziejów, pełnišc różne funkcje. Poczštkowo służył
jako ?odek wspomagajšcy funkcje fizjologiczne organizmu (np. redukcja bólu, zmęczenia),
psychologiczne (np. redukcja lęku, odprężenie, odhamowanie) i społeczne (np. ułatwienie
kontaktów, integracja, element obrzędów i praktyk religijnych), a z czasem zaczšł pełnić
również funkcje ekonomiczne i polityczne.
Pierwsze napoje alkoholowe powstały, w sposób niezamierzony i przypadkowy, w wyniku
fermentacji winogron (wino) i ziarna jęczmiennego (piwo). Nie sposób jest dzisiaj ustalić
co było pierwsze. Znalezione w piaskach Pustyni Sumeryjskiej tabliczki piktograficzne
wspominajš o konsumpcji ?hmielowego soku? który był, obok chleba, podstawowym
artykułem spożywczym na terenie Mezopotamii. Uprawę winoro?i (a zatem również
tłoczenie wina) zapoczštkowano prawdopodobnie w Azji ?odkowej około 6000 lat p.n.e.
Nieco pó?iej pojawiła się ona w Mezopotamii, Fenicji i w Egipcie. O winie i piwie
wspominajš, zarówno znalezione w Mezopotamii, a pochodzšce z ok. 5000 r. p.n.e., teksty
pisma klinowego, jak i egipskie papirusy pochodzšce z ok. 3500 r. p.n.e. Warzenie piwa
było do? powszechne w starożytnym Egipcie i zyskało rangę podstawowego napitku
mieszkańców tego kraju. Wiadomo też, że wino było popularne na Krecie, a mniej więcej
2400 lat p.n.e. król Krety wprowadził podatek od produkcji tego trunku. W Chinach piwo
wytwarzano z ryżu ok. 4000 lat p.n.e. Z innych przekazów historycznych wiadomo, że
1000 lat p.n.e. winoro? uprawiano już w południowej Grecji i Italii, a ok. IV wieku n.e.
trafiła ona do Europy zachodniej i ?odkowo-wschodniej.
W Polsce winnice pojawiły się prawdopodobnie w XII wieku, ale przez jeszcze wiele lat
(mniej więcej do końca XVI wieku) - ze względu na cenę (najczę?iej importowano) -
podstawowym napojem było piwo. Słowo piwo znaczyło pierwotnie ?apój, to co się pije?
Piwo znane było już w czasach piastowskich, a pierwsze browary powstały przy
klasztorach. Bolesław Chrobry, zgodnie z opisem niemieckiego kronikarza Thiethmara,
zwany był przez Niemców ?ragbier? czyli piwosz. Piwo było też podobno, ulubionym
napojem Leszka Białego, a potem Władysława Jagiełły. W owych czasach piwo
traktowane było jako zwykły napój i piło się go podobnie jak dzisiaj herbatę. Stšd nie majš
żadnego uzasadnienia opinie mówišce o tym, że pijaństwo w Polsce datuje się jeszcze od
czasów piastowskich.
Proces destylacji, umożliwiajšcy uzyskiwanie napojów alkoholowych znacznie
mocniejszych od piwa i wina, został odkryty pó?iej. Trudno jest jednoznacznie ustalić, kto i
kiedy otrzymał po raz pierwszy czysty alkohol (destylat). Proces destylacji odkrył
prawdopodobnie arabski lekarz Phazes ?było to przed naszš erš. Jest bardzo
prawdopodobne, że znali go już kapłani w starożytnym Egipcie, którzy podczas religijnych
obrzędów zmoczone wodš okrycia głowy polewali alkoholem i podpalali je. Płonšcy
alkohol otaczał głowę ognistš aureolš a widok ten skłaniał ludzi do oddawania kapłanom
Strona 1
ALKOHOLIZM - pryczyny, objawy, skutki, leczenie
czci boskiej. Z przekazów pisemnych wiadomo też, że Arystoteles znał prawdopodobnie
czysty alkohol, uzyskujšc go poprzez gotowanie wysokoprocentowego wina (?ino
palone"). W Europie czysty alkohol pojawił się w VIII w. n.e.
W drugiej połowie XIII wieku francuski profesor Arnold de Villanowa zastosował, po raz
pierwszy w medycynie, alkohol jako ?odek przeciwrobaczy, przeciwbólowy oraz
zapobiegajšcy nudno?iom i wymiotom podczas kołysania statku na morzu.
Wła?iwo?i i metabolizm alkoholu
Alkoholami nazywana jest grupa organicznych zwišzków chemicznych, pochodnych
węglowodorów, do której obok alkoholu etylowego (etanolu) należš m.in. metanol,
propanol, butanol.
Dla celów spożywczych wykorzystywany jest jedynie alkohol etylowy, spożywany pod
postaciš wódek, koniaków, whisky (przeciętna zawarto? alkoholu 40-50%), wina (zaw. alk.
10-20%) i piwa (zaw. alk. 3-7%).
Pozostałe alkohole sš zwišzkami znacznie bardziej toksycznymi dla organizmu człowieka.
Ze względu na bardzo zbliżony smak i wyglšd najczę?iej mylony jest alkohol etylowy
(etanol) i metylowy (metanol). Ten ostatni używany jest głównie jako rozpuszczalnik
przemysłowy i stšd łatwo dostępny. Omyłkowe spożycie metanolu powoduje, w
najlepszym przypadku, trwałe upo?edzenie, a nawet utratę wzroku oraz znaczne
pogorszenie słuchu. Zdarzało się jednak, że już po wypiciu 30 do 100 ml metanolu
następuje zgon na skutek porażenia o?odka oddechowego.
Alkohol etylowy (etanol) jest cieczš lżejszš od wody, przezroczystš, o charakterystycznej
woni i piekšcym smaku. W normalnych warunkach, występuje w organizmie człowieka
jako alkohol fizjologiczny, w stężeniu nie przekraczajšcym 0,15 promila. Wchłanianie
rozpoczyna się natychmiast po wprowadzeniu alkoholu do organizmu, tj. już w jamie
ustnej. Szybko? wchłaniania zależy m.in. od tempa przesuwania się tre?i pokarmowej z
żołšdka do dwunastnicy i jelit, a także od zawarto?i tłuszczu w pożywieniu. Stwierdzono
na przykład, że u osób, które wypiły alkohol po posiłku zawierajšcym tłuszcz, białko i
węglowodany, wchłanianie alkoholu jest trzykrotnie wolniejsze niż u osób, które piły na
pusty żołšdek. Jelita sš miejscem, gdzie najwięcej alkoholu przenika do krwi, natomiast
najwyższe jego stężenie występuje w ?inie, moczu, krwi, żółci i płynie
mózgowo-rdzeniowym. Stężenie alkoholu osišga swój szczyt w cišgu 30-45 minut po
wypiciu. Proces metabolizowania alkoholu przebiega wolniej niż proces jego wchłaniania.
Reakcje na alkohol
Poniższe zestawienie obrazuje rozwój zatrucia (upojenia zwykłego) w zależno?i od
stężenia alkoholu we krwi.
STĘŻENIA / OBJAWY
0,3 < 0,5
Nieznaczne zaburzenia równowagi oraz euforia i obniżenie krytycyzmu, upo?edzenie
Strona 2
ALKOHOLIZM - pryczyny, objawy, skutki, leczenie
promila koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz zaburzenia widzenia:
0,3 promila
oko dostrzega gorzej rodzaj i kształt przedmiotów ukazujšcych się w głębi pola widzenia,
następuje obniżenie zdolno?i dostrzegania ruchomych ?ódeł ?iatła;
0,4 promila
czas adaptacji oka do ciemno?i po ol?ieniu wydłuża się o ok. 2/3;
0,5 promila
czas reakcji na nowe bod?e wzrokowe ulega opó?ieniu, zdolno? dostrzegania ruchomych
?iateł obniża się o 1/3, pojawia się również opó?ienie i osłabienie dostrzegania
przedmiotów na obwodzie pola widzenia.
0,5 < 0,7 promila
Zaburzenia sprawno?i ruchowej (niezauważalne osłabienie refleksu) nadmierna promila
pobudliwo? i gadatliwo?, a także obniżenie samokontroli oraz błędna ocena własnych
możliwo?i, które często prowadzš do fałszywej oceny sytuacji z jakš może spotkać się
kierowca;
0,7 < 2,0 promila
Zaburzenia równowagi, sprawno?i i koordynacji ruchowej, obniżenie progu bólu, spadek
promila sprawno?i intelektualnej (błędy w logicznym rozumowaniu, wadliwe wycišganie
wniosków itp.) pogłębiajšcy się w miarę narastania intoksykacji alkoholowej; opó?ienie
czasu reakcji, wyra?a drażliwo?, obniżona tolerancja, zachowania agresywne,
pobudzenie seksualne, wzrost ci?ienia krwi oraz przyspieszenie akcji serca.
2,0 < 3,0 promila
Zaburzenia mowy (bełkotliwa), wyra?e spowolnienie i zaburzenia równowagi (chód na
promila szerokiej podstawie, chwianie i przewracanie się), wzmożona senno?; znacznie
obniżona zdolno? do kontroli własnych zachowań (w większo?i przypadków trudno jest
mówić o jakimkolwiek prawidłowym samodzielnym działaniu i wykonywaniu
skoordynowanych ruchów).
3,0 < 4,0 promila
Spadek ci?ienia krwi, obniżenie ciepłoty ciała, osłabienie lub zanik odruchów promila
fizjologicznych oraz głębokie zaburzenia ?iadomo?i prowadzšce do ?išczki.
> 4,0 promila
Głęboka ?išczka, zaburzenia czynno?i o?odka oddechowego promila i
naczyniowo-ruchowego, możliwo? porażenia tych o?odków przez alkohol.
STAN ZAGROŻENIA ŻYCIA
Przedstawione wyżej reakcje organizmu na alkohol sš reakcjami typowymi, czyli
fizjologicznymi. Zależš one od indywidualnych predyspozycji organizmu, a poziom
alkoholu we krwi zależy od fizycznego oraz psychicznego stanu zdrowia osoby pijšcej,
rodzaju alkoholu, szybko?i picia itp. Należy jednak wiedzieć, że mogš wystšpić
niespodziewane i nietypowe reakcje na spożycie nawet niewielkiej dawki alkoholu.
Strona 3
ALKOHOLIZM - pryczyny, objawy, skutki, leczenie
Motywy picia alkoholu
Dotychczas nie znaleziono jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, dlaczego jedni ludzie
pijš mniej, a inni więcej, dlaczego jedni stajš się alkoholikami, a inni nie, pomimo że pijš w
sposób do siebie zbliżony. Podejmowano natomiast wiele prób znalezienia odpowiedzi na
te pytania.
Jeżeli zapytamy reprezentatywnš grupę ludzi o to, dlaczego pijš, uzyskamy różne
odpowiedzi. Usłyszymy, że pijš: aby się lepiej odprężyć, dobrze się poczuć, złagodzić
stresujšcš sytuację w domu, złagodzić nudę, ugasić pragnienie, dobrze się bawić itp.
Przedstawiona lista jest oczywi?ie niekompletna, jednak różnorodno? odpowiedzi pozwala
na podjęcie próby okre?enia najczę?iej spotykanych grup motywów, dla których ludzie
sięgajš po alkohol. Jack London pisał, w jednej ze swoich ksišżek: "Pozostaje mi tylko w
alkoholu szukać ukojenia, które przeklęta flacha zawsze obiecuje, ale którego nigdy nie
daje".
Zdaniem J. Szczepańskiego ludzie pijš z chęci ucieczki od rzeczywisto?i, z przyczyn
ceremonialnych, w zwišzku z zabawš, dla dodania sobie odwagi oraz nałogowo.
A. Kępiński wyróżniał ?eurasteniczny" styl picia (dla redukcji zmęczenia i rozdrażnienia),
?ontaktywny" (dla uzyskania lepszego kontaktu z innymi lud?i), ?ionizyjski" (dla uzyskania
oszołomienia i ucieczki od rzeczywisto?i), ?eroiczny" (dla osišgnięcia poczucia mocy)
oraz ?amobójczy ". Inni badacze motywów picia wyróżniajš trzy, najczę?iej spotykane,
grupy powodów picia zaznaczajšc, że niektóre z nich mogš występować: 1. ?cieczkowe?
np. w celu zapomnienia o kłopotach, zredukowania napięcia, poprawy nastroju i
odprężenia się; 2. ?połeczne? np. dla towarzystwa, z uprzejmo?i, z okazji; 3. ?
poszukiwaniu przyjemno?i" np. dla smaku alkoholu, czy też wierzšc w jego zdrowotne
działanie (patrz - Mity i prawdy o alkoholu).
Upraszczajšc można więc powiedzieć, że ludzie sięgajš po alkohol głównie z dwóch
przyczyn tj. ze względów społecznych (np. uroczysto?i czy uleganie namowom) oraz ze
względów indywidualnych tj. w celu odczucia efektu jego działania. Znacznie trudniej jest
odpowiedzieć jednoznacznie na pytania dotyczšce przyczyn uzależnienia, bowiem
mechanizmy jego powstawania nie zostały jeszcze wystarczajšco dobrze poznane. Na
dzień dzisiejszy przyjmuje się, że mamy tu do czynienia z czynnikami społecznymi,
psychologicznymi oraz duchowymi, nakładajšcymi się na podłoże biologiczne.
Jest rzeczš niekwestionowanš, że na rozległo? uszkodzeń układów i narzšdów oraz na
szybko? powstawania uzależnienia istotny wpływ wywiera stopień dojrzało?i organizmu, a
w przypadku uzależnienia - szczególnie dojrzało? o?odkowego układu nerwowego
(głównie mózgu). Z badań wynika, że znaczšcš rolę odgrywa tu wiek, w którym rozpoczęło
się intensywne picie alkoholu. Zanim dojdzie do uzależnienia daje się zaobserwować kilka
kolejnych etapów używania, poczšwszy od pierwszego kontaktu z alkoholem (czy innš
substancjš psychoaktywnš) jeszcze w wieku dziecięcym czy młodzieżowym poprzez
używanie eksperymentalne (próbowanie różnych alkoholi czy różnych substancji),
socjalne (w ramach okre?onych grup rówie?iczych, w rodzinie, w pracy), ?awykowe?(z
obecnymi cechami zależno?i psychicznej) aż do pełnego uzależnienia (z obecnymi
objawami psychologicznymi i fizycznymi).
Strona 4
ALKOHOLIZM - pryczyny, objawy, skutki, leczenie
Osoby młode, poniżej 20 lat, które pijš intensywnie mogš uzależnić się już po kilku
miesišcach. Między 20 a 25 rokiem życia potrzeba na to ?ednio ok. 3-4 lata, a powyżej
tego wieku okres uzależniania się może trwać kilka, a nawet kilkana?ie lat, jednak należy
pamiętać o uwarunkowaniach indywidualnych, które mogš te okresy skrócić lub wydłużyć.
Pijaństwo
Jest złym nawykiem, złym obyczajem, który można zmienić. Pijak, w odróżnieniu od
alkoholika, jest w stanie kontrolować swoje kontakty z alkoholem, przerwać picie w
dowolnym momencie czy bez większych problemów odmówić. Często jednak nie robi
tego, upija się, wywołuje awantury. Ukaranie pijaka za postępowanie niezgodne z
normami może okazać się czynnikiem powstrzymujšcym od powtarzania tego rodzaju
zachowań. Natomiast samo tylko karanie nie jest wystarczajšce do uzyskania zmiany w
zachowaniu osoby uzależnionej. Osoby uzależnione powinny oczywi?ie ponosić wszelkie
konsekwencje swoich poczynań, jednak zmiana tych zachowań wymaga pomocy
terapeutycznej. Różnicę między pijaństwem a alkoholizmem w dosyć oryginalny sposób
okre?a stare francuskie powiedzenie: ?ijak mógłby przestać pić, gdyby chciał - alkoholik
chciałby przestać pić, gdyby mógł".
poczštek strony
Nadużywanie alkoholu
Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders - Fourth Edition, DSM-IV) nadużywanie to szkodliwy model
używania substancji psychoaktywnej (w tym także alkoholu), prowadzšcy do istotnego
klinicznie uszkodzenia organizmu, które manifestuje się wystšpieniem w cišgu ostatnich
12 miesięcy co najmniej jednego z wyszczególnionych niżej objawów:
1/ Powtarzajšce się używanie substancji (picie) powodujšce niemożno? wła?iwego
wypełniania podstawowych obowišzków w pracy, szkole lub w domu (np. absencje w
pracy, obniżenie wydajno?i zwišzane z używaniem substancji, zaniedbywanie dzieci czy
też gospodarstwa domowego, nieobecno?i w szkole, zawieszenie lub relegowanie ze
szkoły w zwišzku z używaniem substancji,).
2/ Powtarzajšce się używanie substancji (picie) w sytuacjach, kiedy stwarza to fizyczne
zagrożenie (np. prowadzenie pojazdów lub kierowanie maszynami).
3/ Powtarzajšce się problemy prawne (np. zatrzymania w zwišzku z niestosownym
zachowaniem pod wpływem alkoholu czy innej substancji psychoaktywnej).
4/ Uporczywe używanie substancji (picie), pomimo stałych lub nawracajšcych problemów
społecznych lub międzyludzkich, które sš skutkiem lub sš nasilane przez działanie
substancji (np. kłótnie ze współmałżonkiem w zwišzku z następstwami picia czy przemoc
fizyczna).
Jednocze?ie kładzie się wyra?y nacisk na to że, aby rozpoznać nadużywanie, należy
mieć pewno?, że wyszczególnione wyżej objawy nie towarzyszyły w przeszło?i innym
objawom, które spełniajš kryteria uzależnienia od danego rodzaju substancji.
Strona 5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]