AKTUALIZACJA

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Odpisy aktualizujące wartość środków trwałych

Trwała utrata wartości zgodnie z art. 28 ust. 7 ustawy zachodzi wtedy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego, doprowadzającego wartość składnika aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku - do ustalonej w inny sposób wartości godziwej.

Na podstawie art. 32 ust. 4 ustawy o rachunkowości w przypadku zmiany technologii produkcji, przeznaczenia do likwidacji, wycofania z używania lub innych przyczyn powodujących trwałą utratę wartości środka trwałego, dokonuje się - w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych - odpowiedniego odpisu aktualizującego jego wartość. W świetle powyższego odpisów aktualizujących wartość środków trwałych dokonujemy wówczas, gdy wystąpią przyczyny powodujące trwałą utratę ich wartości. Dodać jednak należy, że środki trwałe przeznaczone do likwidacji nie spełniają kryteriów aktywów i powinny być nie później niż na dzień bilansowy wyksięgowane z ewidencji bilansowej i ujęte w ewidencji pozabilansowej, jeśli nie są jeszcze fizycznie zlikwidowane, czy sprzedane.

Za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami (art. 28 ust. 6 ustawy o rachunkowości).

Generalnie więc za wartość godziwą przyjmuje się cenę netto (bez VAT i kosztów sprzedaży), za jaką dany środek trwały mógłby zostać sprzedany. Może to być także wartość wynikająca z wyceny rzeczoznawcy.

Za cenę sprzedaży netto (art. 28 ust. 5) przyjmuje się możliwą do uzyskania cenę sprzedaży danego składnika aktywów, bez podatku od towarów i usług i podatku akcyzowego, pomniejszoną o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży, a powiększoną o należną dotację przedmiotową.

Z powyższych przepisów wynika, że odpisów aktualizujących dokonujemy, gdy np.:

·         istnieje duże prawdopodobieństwo, że dany środek trwały nie przyniesie w przyszłości oczekiwanych korzyści ekonomicznych. Może to dotyczyć np. tych składników, które nie będą w przyszłości wykorzystywane na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, gdyż przewiduje się zmianę technologii produkcji i w związku z tym środki trwałe staną się zbędne,

·         przewiduje się wycofanie z używania, z różnych przyczyn.

Reasumując: odpis aktualizujący będzie dotyczył wszystkich tych środków trwałych, co do których istnieje duże prawdopodobieństwo, że będą one w przyszłości nieprzydatne, nie będą wykorzystywane, a w związku z tym będą np. zlikwidowane lub sprzedane.

Odpisy aktualizujące z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych. Dokonanie tego odpisu ujmuje się w księgach rachunkowych w następujący sposób:
 

      - Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
      - Ma konto 07 "Odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych".

Jeżeli trwała utrata wartości dotyczy środków trwałych, których wartość była uprzednio zaktualizowana, to odpis taki w pierwszej kolejności zmniejsza różnicę z aktualizacji odniesioną na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny środków trwałych. Jeśli odpis aktualizujący z tytułu trwałej utraty wartości jest wyższy od różnicy z aktualizacji wyceny, to nadwyżka obciąża pozostałe koszty operacyjne. W takim przypadku dokonanie odpisu aktualizującego w księgach rachunkowych ujmuje się:
 

      - Ma konto 07 "Odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych",
      - Wn konto 81-3 "Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny środków trwałych"
         i ewentualna nadwyżka:
      - Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne".

W razie ustania przyczyny, dla której dokonano odpisu z tytułu trwałej utraty wartości, równowartość całości lub odpowiedniej części uprzednio dokonanego odpisu aktualizującego zwiększa wartość środków trwałych, podlegając równocześnie zaliczeniu do pozostałych przychodów operacyjnych.

Przywrócenie wartości (w całości lub w części) środków trwałych z powodu ustania przyczyny uzasadniającej uprzednie dokonanie odpisu aktualizującego ujmuje się w księgach rachunkowych:
 

      - Wn konto 07 "Odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych",
      - Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".

Jeżeli przywrócenie wartości, o której mowa wyżej, dotyczy środków trwałych, których wartość była uprzednio zaktualizowana - to o równowartość wzrostu wartości zwiększa się w pierwszej kolejności kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny środków trwałych do wysokości uprzedniej aktualizacji wyceny, a ewentualną nadwyżkę odnosi się na pozostałe przychody operacyjne. W tym przypadku przywrócenie wartości środka trwałego należy ująć w księgach rachunkowych:
 

      - Wn konto 07 "Odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych",
      - Ma konto 81-3 "Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny środków trwałych"
         i ewentualna nadwyżka:
      - Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".

 

Przykład 1:

Jednostka zmniejszyła rozmiary prowadzonej działalności gospodarczej i wskutek tego przewiduje, że w przyszłym roku dwa urządzenia techniczne zostaną wycofane z używania. Wartość początkowa urządzeń wynosi 20.000 zł, a dotychczasowe umorzenie 17.000 zł. Kierownik jednostki zdecydował o przeznaczeniu w przyszłym roku tych urządzeń do sprzedaży. Według oceny służb technicznych wartość rynkowa, po uwzględnieniu okresu używania (urządzenia są przestarzałe, nieużywane już w produkcji, a ponadto znacznie zużyte) wynosi 500 zł. Jednostka powinna dokonać odpisu aktualizującego na kwotę 2.500 zł (20.000 zł - 17.000 zł - 500 zł).

W ewidencji księgowej dokonano odpisu aktualizującego, ujmując:
 

      - Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne"
      - Ma konto 07 "Odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych"

2.500 zł
2.500 zł

W bilansie wartość tych środków trwałych będzie wynosiła 500 zł. Dokonany odpis aktualizujący nie ma wpływu na podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym.

 

Przykład 2:

Przy założeniu, że środek trwały z poprzedniego przykładu był objęty aktualizacją wyceny, a skutki tej wyceny w kwocie 2.000 zł ujęte były na koncie "Kapitał z aktualizacji wyceny".

W ewidencji księgowej odpis aktualizujący ujmiemy:
 

- Wn konto 81-3 "Kapitał z aktualizacji wyceny" 

2.000 zł,

- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne"   

500 zł,

- Ma konto 07 "Odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
środków trwałych" 

2.500 zł.

 

Przykład 3:

Jednostka przeznaczyła do likwidacji środek trwały o wartości początkowej 15.000 zł i dotychczasowym umorzeniu 7.000 zł. Na podstawie decyzji kierownika jednostki z grudnia 2006 r. środek trwały został postawiony w stan likwidacji. W ewidencji księgowej należy ująć (na podstawie np. dowodu LT lub protokołu postawienia w stan likwidacji):
 

   a) wyksięgowanie z ewidencji środków trwałych

 

     • wartość początkowa 

15.000 zł

      - Ma konto 01 "Środki trwałe",

 

     • dotychczasowe umorzenie  

7.000 zł

      - Wn konto 07 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych",

 

     • wartość nieumorzona  

8.000 zł

      - Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne";

 

   b) ujęcie w ewidencji pozabilansowej

 

      - Wn konto 091 "Środki trwałe w likwidacji".

 

Przypomnijmy, że konto 0-91 służy do ewidencji wartości początkowej środków trwałych wycofanych z używania na skutek np. zniszczenia, nieprzydatności, przeznaczenia do sprzedaży. Figuruje na tym koncie aż do czasu fizycznej likwidacji (złomowania, sprzedaży itp.).

Z chwilą fizycznej likwidacji i np. sprzedaży części na złom, zaksięgujemy:
 

   ...